Note: After reading this article, please also read Vitamin A, Vitamin D and Cod Liver Oil: Some Clarifications

Vitamine A

Door Sally Fallon

Nederlandse vertaling Rob Hundscheidt

“Eet wortels voor de vitamine A”. Zulke beweringen die in vele populaire diëten en voedingsboeken worden gevonden, wekken de indruk dat de lichaamsbehoefte voor deze essentiële voedingsstof uitsluitend vervuld kan worden door plantaardige voedselsoorten zoals wortels, pompoen, groene bladgroenten en oranje gekleurd fruit. De voedingsschool van het laagvetgehalte profiteert geweldig van het feit dat het publiek maar weinig van vitamine A afweet; omdat de familie van de in water oplosbare voedingsstoffen geen echte vitamine A is, maar exacter met de term pro-vitamine A moet worden aangesproken.

Echte vitamine A, of retinol, wordt alleen in dierlijke producten gevonden zoals levertraan, lever, en andere organische vleessoorten, boter, room, vis, schaaldieren, en in dierlijk vet.

Bij optimale condities zet de mens het caroteen om in de bovenste gedeelte van de darm door inmenging van de galzouten en vetsplitsende enzymen. Van de hele caroteenfamilie kan bètacaroteen het makkelijkst worden omgezet naar vitamine A. Eerdere studies geven een equivalentie aan van 4:1 van bètacaroteen tot retinol. Met andere woorden: er zijn 4 eenheden bètacaroteen nodig om 1 eenheid vitamine A te produceren. Deze verhouding werd later bijgesteld tot 6:1 en recent onderzoek suggereert zelfs een hogere verhouding (1). Dit betekent dat je een ongelooflijke hoeveelheid groenten en fruit zou moeten eten om zelfs maar het dagelijks minimum binnen te kunnen krijgen, nog er van uitgaand dat er een optimale omzetting plaatsvindt.

Maar de omzetting van caroteen naar retinol is zelden optimaal. Diabetici en diegenen met een slechte schildklierfunctie – een groep die minstens de helft van de Amerikaanse bevolking uitmaakt – kan deze omzetting niet volbrengen. Kinderen maken deze omzetting maar heel slecht, en zuigelingen al helemaal niet – ze moeten hun hoeveelheden vitamine A uit dierlijk vet halen – toch wordt het laag-vet-dieet vaak aanbevolen voor kinderen (2).

Inspannende lichamelijke oefening, excessieve consumptie van alcohol, excessieve consumptie van ijzer (in het bijzonder de “aangerijkte” witte bloem en de ontbijtgranen), het gebruik van een aantal populaire medicijnen, excessieve consumptie van meervoudig onverzadigde vetzuren, zinkgebrek en zelfs koud weer kunnen de omzetting van vitamine A verhinderen (3), zoals het laag-vet-dieet dat ook doet.

Carotenen worden omgezet door de inwerking van galzouten, en er komt maar weinig gal in de darm als een maaltijd maar weinig vet bevat. Diegenen die boter op zijn groenten en room aan zijn blendermix toevoegt is wijzer dan hij denkt. Botervet stimuleert de afscheiding van gal, die nodig is voor de omzetting van caroteen van groenten naar vitamine A, en tegelijkertijd voorziet deze ook nog in erg makkelijk opneembare vitamine A. Meervoudig onverzadigde oliën stimuleren ook de afscheiding van galzouten maar kunnen vlugge vernietiging van het caroteen veroorzaken, of het moet al zo zijn dat anti-oxidanten aanwezig zijn

Het is daarom zeer onwijs om te berusten op plantaardige bronnen voor de vitamine A. Deze vitale voedingsstof is nodig voor de groei en reparatie van lichaamsweefsels, het helpt de slijmvliezen van de mond, neus en keel en de longen te beschermen; het zet de afscheiding aan van verteringssappen die nodig zijn voor een juiste vertering van proteïne; het helpt mee aan sterke botten en tanden, en om rijk bloed op te bouwen; het is essentieel voor een goed gezichtsvermogen; het helpt in de productie van de RNA; en draagt bij in de gezondheid van het immuunsysteem. Vitamine A-gebrek bij zwangere moeders resulteert in oogdefecten, zwervende nieren, hazenlip, open gehemelte en abnormaliteiten van hart en bloedvaten.

Voedingspionier Weston Price beschouwde de in vet oplosbare vitamines, vooral vitamine A, als zijnde de katalysators waarop alle andere biologische processen berusten. Efficiënte opname van mineralen en het gebruik van in water oplosbare vitamines verlangen voldoende vitamine A in het dieet. Zijn onderzoek demonstreerde dat rijke hoeveelheden vitamine A een gezonde reproductie verzekerden en zich openbaarde als attractieve brede gezichten met rechte tanden en sterke stevige lichamen. Hij ontdekte dat gezonde primitieve mensen vooral vitamine A-houdend voedsel naar waarde schatten voor opgroeiende kinderen en zwangere moeders. In de 1930er jaren stelde hij tijdens zijn werkzaamheden vast dat hun voeding tien maal zo veel vitamine A bevatte dan het typische Amerikaanse dieet op dat moment.

Dit verschil is heden ten dage vrijwel zeker nog groter omdat de Amerikanen tegenwoordig boter en levertraan afgezworen en uitgewisseld hebben voor lege, verwerkte meervoudig verzadigde vetten.

In derde wereld-gemeenschappen die met het westen in contact zijn gekomen zijn vitamine A gebreken wijdverspreid en dragen bij aan hoge babysterfte, blindheid, niet tot ontwikkeling komende personen, tot botvervormingen en vatbaarheid voor infecties (4). Deze treden zelfs op in gemeenschappen die een rijkelijke caroteen voorziening hebben via groenten en fruit. Schaarste van zuivelproducten, een afwijzing van orgaanvlees als zijnde uit de tijd of ongezond, en een vervanging van plantaardige olie voor dierlijk vet in het koken dragen alle bij tot de typische degeneratieverschijnselen en lijden van de mensen in de derde wereld.

De aanvoer van vitamine A is van zulk vitaal belang voor het menselijk organisme dat de mensheid in staat is grote hoeveelheden vitamine A in de lever en andere organen op te slaan. Het is dus mogelijk over een behoorlijke tijdsperiode op een vetvrij dieet te leven voordat zich de symptomen openbaren, of de gebreken er van zich kenbaar maken. Maar gedurende periodes van veel stress wordt de opgeslagen vitamine A-voorraad vlug opgemaakt. Inspannende oefening, periodes van lichamelijke groei, zwangerschap, zogen, en infecties zijn stressfactoren die snel de vitamine A uitputten. Kinderen met mazelen gebruiken snel de vitamine A op, en wat vaak resulteert in onomkeerbare blindheid.

Een interval van twee jaar tussen de zwangerschappen geeft de moeders de tijd om de vitamine A voorraad te her opbouwen, zo dat later komende kinderen niet aan een verminderde vitaliteit gaan lijden.

Een aspect van vitamine A wat meer nadruk vereist is de rol die het speelt in het proteïne gebruik. Kwashiorkor is overwegend een ziekte van vitamine A gebrek, leidend tot verslechterde proteïne opname, omdat deze het resultaat is van de afwezigheid van proteïne in het dieet. Hoog proteïnehoudende, weinig vet bevattende diëten bij kinderen veroorzaken vlugge groei tezamen met uitputting van de vitamine A voorraad. De resultaten – lange, bijziende, slungelachtige individuen met slechte tanden, en een slechte botstructuur – ziet men overal wel ergens in Amerika. Groeiende kinderen profiteren in feite meer van een dieet wat meer calorieën dan proteïne bevat (5). Zulk een dieet wat rijk is aan vitamine A zal resulteren in sterke gelijkmatige groei, een stevig lichaam en hoge weerstand tegen ziekte.

Het is dus wat teleurstellend voor de weinig-vet-etende mensen, in het bijzonder als de waarheid zelfs in orthodoxe publicaties naar buiten komt. Een recent New York Times artikel laat zien dat vitamine A rijke voedselsoorten zoals lever, eidooier, room en schaaldieren weerstand geeft tegen infectieziektes bij kinderen en het voorkomen van kanker bij volwassenen (6). Een artikel in de Washington Post beschreef vitamine A als “goedkoop en effectief, met wonderen die nog altijd niet (her-)ontdekt zijn”, en opmerkend dat recente onderzoeken hebben uitgewezen dat vitamine A supplementen de kindersterfte in de derde wereld helpen voorkomen, dat het slachtoffers van mazelen beschermd tegen zware complicaties, en de overbrenging van het Aids-virus van moeder-naarkind helpt te voorkomen (7). Het artikel noemt boter, eidooier en lever als belangrijke bronnen van vitamine A, maar claimt jammer genoeg ook, dat het caroteen van de groenten “net zo belangrijk is”. Zo duurt de vaagheid over de vitamine A voort, zelfs onder wetenschappelijke schrijvers.

Diegenen die vertrouwd zijn met het werk van Weston Price laten zich niet zo vlug voor de gek houden. Ze weten dat voedselsoorten die rijk aan vitamine A zijn zoals lever, eieren en levertraan van vitaal belang zijn voor goede gezondheid. Als jij – of je kinderen – geen lever of levertraan of eieren lusten, dan vertwijfel maar niet. Onderzoeken laten zien dat de best absorbeerbare bron van vitamine A het botervet is (8), een voedselsoort die bij jong en oud in de smaak valt. Dus gebruik vrijelijk boter en room voor de goede smaak er van, en voor een wijze voedingspraktijk.

REFERENCES

Solomons, N.W., and Bulus, J., “Plant sources of provitamin A and human nutriture”, Nutrition Review, Springer Verlag New York, Inc., July 1993, v. 5 1, pp 199204.
Jennings, I.W., Vitamins in Endocrine Metabolism, Charles C. Thomas Publisher, Springfield, Illinois.
Dunne, Lavon J., Nutrition Almanac, Third Edition,McGraw-Hill Publishing Company, 1990.
Solomons, Op. Cit.
Personal communications, Mary G. Enig, Ph.D.
Angler, Natalie, “Vitamins Win Support as Potent Agents of Health”, New York Times, March 10, 1992.
Brown, David, “It’s Cheap and Effective, With Wonders Still Being (Re)discovered”, The Washington Post, November 7,1994.
Fraps, G.S., and Kermerer, A.R., “The Relation of the Spectro Vitamin A and Carotene Content of Butter to Its Vitamin A Potency Measured by Biological Methods”, Texas Agricultural Bulletin, N.- 560, February 1938.